Ντομάτα

Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στο καροτινοειδές Λυκοπίνιο (είναι η κύρια χρωστική ουσία της τομάτας) ενώ το πορτοκαλί στο β-καροτίνιο (προβιταμίνη Α). 

Σε μικρότερες ποσότητες υπάρχουν επίσης άλλα καροτινοειδή και ξανθοφύλλες. Το λυκοπίνιο δε χρειάζεται φως για να σχηματισθεί. 

Οι καρποί μετά τη συγκομιδή κοκκινίζουν και στο σκοτάδι. 

Θερμοκρασίες άνω των 32 βαθμών Κελσίου εμποδίζουν τη σύνθεση λυκοπινίου, όχι όμως του β-καροτινίου, γι' αυτό και όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες οι καρποί δεν έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα αλλά πορτοκαλί.

Η τομάτα (Lycopersicum esculentum) ανήκει στην οικογένεια Solanaceae. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν οι πιπεριές και οι μελιτζάνες. 

Η τομάτα κατάγεται από την τροπική Αμερική (Περού, Ισημερινό) όπου υπάρχουν πολλά αυτοφυή είδη. 

Καλλιέργεια ντομάτας

Στην Ευρώπη άρχισε να καλλιεργείται από τα τέλη του 18ου αιώνα και στην Ελλάδα από το 1918.

Φύτευση και καλλιέργεια ντομάτας από σπόρους
Σπείρε τε τους σπόρους 6 εβδομάδες πριν από την τελευταία ημερομηνία παγετού στην περιοχή σας. 

Φυτέψτε το σπόρο 1-1.5 cm βαθιά σε κομπόστα για σπόρους και διατηρήστε τη θερμοκρασία μεταξύ 24-29 C για την καλύτερη βλαστικότητα.

Οι ντοματιές χρειάζονται 12-14 ώρες φως την ημέρα για μην γίνουν ψιλόλιχνες. Όταν βγουν στα φυτά τέσσερα φύλλα, μεταμοσχεύστε τα σε μεγαλύτερες γλάστρες για να προωθήσετε την ανάπτυξης της ρίζας.

Μετά τη μεταμόσχευση, κρατήστε τα φυτά σε χαμηλότερη θερμοκρασία τη νύχτα, μεταξύ 10-13 C βαθμών Κελσίου για την γρηγορότερη προώθηση της ανθοφορίας σε ορισμένες ποικιλίες. 

Οι ημερήσιες θερμοκρασίες θα πρέπει να ανέβουν στους 24-29 C βαθμούς Κελσίου για την προώθηση ταχείας ανάπτυξης.
Εκθέστε τα φυτά στις εξωτερικές συνθήκες δηλαδή στο φως και στον αέρα περίπου 10 ημέρες, για να σκληρύνει και να χοντρύνει το στέλεχος τους.
Το πότισμα θα πρέπει να γίνεται με μέτρο, ούτε πολύ ούτε λίγο, για να μην καθυστερήσει η ανάπτυξη των φυτών. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υγρό οργανικό λίπασμα αν τα φύλλα κιτρινίζουν. Κρατήστε τα επίπεδα του φωσφόρου υψηλό. 

Πάρα πολύ άζωτο θα καθυστερήσει την καρποφορία.

Μεταφύτευση ντομάτας

• Το πλάτος των φυτών να είναι ίσο ή μεγαλύτερο του ύψους
• Τα φύλλα με βαθύ πράσινο χρώμα & ο βλαστός ανθεκτικός (=χοντρός)
• Αργότερο στάδιο θεωρείται η πρώτη ταξιανθία
• Κανονικό στάδιο τα 6-8 πραγματικά φύλλα
• Θερμοκρασιακά ιδεώδη στον αέρα οι 20-25οC την ημέρα & οι 15-20οC τη νύχτα

Οι ντομάτες έχουν δύο χωριστές περιοχές ριζών. 

Η πάνω περιοχή είναι ειδικευμένη για να απορροφάει τις θρεπτικές ουσίες από το νερό. 

Τα χαμηλότερα μέρη των ριζών απορροφούν το νερό αλλά είναι λιγότερο ικανά να απορροφήσουν τις θρεπτικές ουσίες.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτές τις εξειδικευμένες ρίζες, για να καλλιεργήσετε πιο υγιέστερες και παραγωγικές ντομάτες μεταφυτεύοντας τις βαθειά, αφήνοντας μόνο τα πάνω φύλλα να προεξέχουν και σκεπάζοντας τον κορμό τους με χώμα. 

Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη και άλλων ριζών από τον κορμό τους. Έτσι θα απορροφούν περισσότερες θρεπτικές ουσίες από ότι κανονικά.

Τι έδαφος θέλουν οι τομάτες

• Οι τομάτες θέλουν ένα έδαφος ζεστό και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά.
• Το ανεκτό pH του εδάφους για καλλιέργεια τομάτας είναι 5,5 με 7,0. 

Το ιδανικό pH του εδάφους είναι: 6,0 με 6,8.

Για πληροφορίες σχετικά με το pH, δείτε το άρθρο: Πληροφορίες για το pH του εδάφους.

Προτεινόμενη απόσταση φύτευσης ντομάτας

Απαιτούνται περί των 0,35μ2 ανά φυτό

• Η απόσταση φύτευσης σειράς από σειρά είναι περί τα 70 εκατοστά

Οι ντοματιές απωθούνται μεταξύ τους, 

για αυτό επιβάλλεται να τηρούνται οι αποστάσεις. 

• Η απόσταση μεταξύ των φυτών στην εκάστοτε σειρά είναι 50 εκατοστά.

Συγκαλλιέργεια ντομάτας
Η ντομάτα καλλιεργείται μαζί με 

• βασιλικό (απωθεί μύγες, κουνούπια και σκουλήκια από τους καρπούς & βοηθά να μη νοσήσουν συμβάλλοντας γενικότερα στην ανάπτυξή τους) 
• καρότο, 
• κατιφέ (προστατεύει από έντομα και νηματώδεις του εδάφους)
• κρεμμύδι, 
• μαϊντανό, 
• μελλισόχορτο, 
• μέντα, 
• ρίγανη, 
• σέλινο, 
• σκόρδο (ανάμεσα στις ντομάτες προστατεύει από το τετράνυχο)
• σχοινόπρασο, 
• τσουκνίδα, μέντα και μελλισόχορτο, καλυτερεύουν την ποιότητα.

Οι ντομάτες δεν έχουν πρόβλημα να καλλιεργούνται στο ίδιο μέρος κάθε χρόνο.

Δεν καλλιεργείται με 

• αγγούρι, 
• άνηθο, 
• αρακά, 
• γογγύλι, 
• δεντρολίβανο, 
• καλαμπόκι, 
• κουνουπίδι, 
• λάχανο, 
• μάραθο, 
• μπρόκολο,
• παντζάρια, 
• πατάτες. 

Μην τις φυτεύεται κάτω από καρυδιές για την αποφυγή της μάρανσης του καρυδιού.

Ασθένειες ντομάτας
Φυτέψτε ντομάτες ανθεκτικών ποικιλιών για διαρκή συγκομιδή. 

Οι ασθένειες της μάρανσης των φύλλων, όπως η πρόωρη μάρανση και η αλτενάρια αρχίζουν να εμφανίζονται περίπου στις αρχές Ιουλίου, που τα φυτά είναι πιο ευαίσθητα μόλις αρχίζει η παραγωγή καρπών. 

Για να μειωθούν τα προβλήματα των ασθενειών, φυτέψτε ανθεκτικές ποικιλίες και αλλάξτε την καλλιέργεια τομάτας σε διάφορα μέρη του κήπου κάθε χρόνο, με τη χρήση μιας τριετούς εναλλαγής.
Η μάρανση από φουζαρίωση, μια ασθένεια που προκαλείται από ένα μύκητα του εδάφους, εμφανίζεται από τα μέσα έως τα τέλη της καλλιέργειας στις νότιες περιοχές.

Όταν υπάρχουν προβλήματα μάρανσης από τη φουζαρίωση συνιστάτε εξαετές πρόγραμμα εναλλαγής ή χρήση ανθεκτικών ποικιλιών. 

Μην φυτεύετε μελιτζάνες, πιπεριές, πατάτες, σε μολυσμένο έδαφος κατά τη διάρκεια της περιόδου εναλλαγής. Η πρόωρη μάρανση και η ανθράκωση είναι κοινές ασθένειες, και ευνοούνται από τη ζέστη και την υγρασία. 

Η καθυστερημένη μάρανση είναι πιο κοινή στις χερσαίες περιοχές και πιο ψηλές περιοχές, ειδικά κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου.

Λίπανση ντομάτας
Η μάρανση και η πτώση των λουλουδιών αντιμετωπίζονται εξασφαλίζοντας επαρκές επίπεδο προστασίας του εδάφους σε ασβέστιο, και σταθερή υγρασία. 

Η ντομάτες που φυτεύονται σε υγιές έδαφος δεν θα έχουν σοβαρά προβλήματα από ασθένειες.

Το είδος λιπάσματος που χρησιμοποιείται έχει επίπτωση στη γεύση της τομάτας. Πολύ νόστιμες ντομάτες είναι μερικές φορές το αποτέλεσμα υπό ορισμένες συνθήκες καλλιέργειας. 

Η σπουδαιότερη αντίδραση της τομάτας στη χορήγηση λιπασμάτων είναι η αύξηση της βλάστησης. 

Πιο συγκεκριμένα, το ύψος των φυτών, η φυλλική επιφάνεια και ο αριθμός των ανθέων (και καρπών) είναι πιο ευαίσθητα στην επίδραση του αζώτου.

Άζωτο
Μεγάλες αποδόσεις καρπών επιτυγχάνονται με σχετικά μεσαίες δόσεις αζώτου. (Αυτό ακριβώς κάνει ο Βίκος ο άγριος, εμπλουτίζει το χώμα με μεσαίες δόσεις αζώτου).

Υπερβολική δόση αζώτου οδηγεί σε οψίμιση της ωρίμανσης, μειωμένη και κακής ποιότητας παραγωγή.

Η χρησιμοποίηση αμμωνιακού αζώτου μειώνει την περιεκτικότητα σε κάλιο σε νεαρά σπορόφυτα και την περιεκτικότητα ώριμων φύλλων τομάτας σε Ca και Mg, πιθανότατα λόγω ανταγωνισμού, και αυξάνει το ποσοστό των καρπών που παρουσιάζουν συμπτώματα "ξηρής κορυφής (blossom end rot)".

Ένα πολύ καλό άρθρο για το Άζωτο και τα αζωτούχα λιπάσματα μπορείτε να βρείτε εδώ:http://fyta.createforumhosting.com/topic-t4741.html

Φωσφόρος

Ο φώσφορος είναι απαραίτητος στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας και ιδιαίτερα στην εποχή του σχηματισμού των άνθεων. Ο φωσφόρος επιταχύνει την αύξηση του ριζικού συστήματος, γι' αυτό τα νεαρά σπορόφυτα κατά τη μεταφύτευση θα πρέπει να είναι καλά εφοδιασμένα με φωσφόρο.

Η βλάστηση και η καρποφορία φυτών τομάτας μπορεί να περιορισθούν σε εδάφη ανεπαρκώς εφοδιασμένα με φωσφόρο.

Αν το χώμα έχει ήδη επαρκείς ποσότητες φωσφόρου, τότε η επιπλέον προσθήκη δεν έχει ορατά αποτελέσματα.

Ένα πολύ καλό άρθρο για το Φώσφορο και τα φωσφορικά λιπάσματα μπορείτε να βρείτε εδώ:http://fyta.createforumhosting.com/topic-t4964.html

Κάλιο

Το κάλιο είναι απαραίτητο στο δέσιμο και στην αύξηση του μεγέθους των καρπών.

Η πτώση, η κακή ποιότητα των καρπών και η χαμηλή παραγωγή, είναι αποτέλεσμα της ανεπάρκειας καλίου. 

Το κάλιο παίζει ακόμα σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των ασθενειών όπως η φουζαρίωση, η βερτιτσιλίωση, η αλτερνάρια, η σήψη του στελέχους και το κλαδοσπόριο κ.α.
Μέγιστη παραγωγή τομάτας μπορεί να επιτευχθεί με σχετικά μέσα επίπεδα καλίου. Είναι όμως γνωστό ότι χορήγηση καλίου μόνο για την επίτευξη μέγιστης παραγωγής έχει σαν αποτέλεσμα οι καρποί να είναι τουλάχιστον μέτριοι ποιοτικά (χρωματισμός – γεύση).
Η αντίδραση των φυτών τομάτας στην προσθήκη καλίου είναι πιο έντονη στα αμμώδη και αμμοπηλώδη εδάφη και σχετικά μικρή στα εδάφη με μεγάλα αποθέματα ανταλλάξιμου καλίου. 

Το ύψος των φυτών και η παραγωγή μπορούν να αυξηθούν σημαντικά σε εδάφη με μικρή ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων, ενώ ουδεμία αντίδραση έχει παρατηρηθεί στη φυλλική επιφάνεια, τον αριθμό και το μέγεθος των καρπών (δηλαδή την παραγωγή), σε εδάφη εφοδιασμένα με εναλλακτικό κάλιο και μεγάλη ρυθμιστική ικανότητα.
Η αυξημένη χορήγηση καλίου μειώνει το ποσοστό των "κούφιων" καρπών και των καρπών με ανομοιόμορφο χρωματισμό, καλυτερεύει το σχήμα και τη συνεκτικότητα των καρπών και αυξάνει την ολική οξύτητα του χυμού της τομάτας. Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα και ολική οξύτητα του χυμού της τομάτας, είναι δυο βασικές παράμετροι που καθορίζουν τη γεύση της τομάτας.

Μαγνήσιο

Το μαγνήσιο είναι ακόμα απαραίτητο στην καλλιέργεια της ντομάτας. Η έλλειψη του μαγνησίου έχει σαν αποτέλεσμα την μειωμένη απόδοση της παραγωγής και την υποβάθμιση της ποιότητας του καρπού.

Ένα πολύ καλό άρθρο για το Κάλιο μπορείτε να βρείτε εδώ:http://fyta.createforumhosting.com/topic-t5231.html
Δείτε επίσης:
Βασικές γνώσεις για τα λιπάσματα
Ποιά θρεπτικά στοιχεία χρειάζονται τα φυτά
Ντομάτες - Ασθένειες - Συμπτώματα έλλειψης θρεπτικών συστατικών στο χώμα

Αποφύγετε να συντηρείτε τομάτες στο ψυγείο διότι θα καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος της γεύσης της. Οι ντομάτες είναι καλύτερα να αποθηκεύονται σε θερμοκρασίες δωματίου πάνω από τους 10 C.

Συμβουλές

• Ο καύσωνας πρέπει να βρίσκει τα φυτά μας ποτισμένα. 
• Φροντίζουμε να ποτίζουμε απογευματινές ή βραδινές ώρες, διαφορετικά καίγονται οι ανθοταξίες.
• Εφαρμόζουμε εδαφοκάλυψη για την διατήρηση της υγρασίας του εδάφους.
• Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνονται τις απογευματινές ή τις πρώτες πρωινές ώρες της ημέρας και ποτέ κατά την διάρκεια πλήρης ηλιοφάνειας...
• Οι λιπάνσεις κατά την διάρκεια του καύσωνα δεν επιτρέπονται διότι τα φυτά δεν μπορούν να απορροφήσουν θρεπτικά στοιχεία όταν η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από 35 C.
• Με την προσθήκη λιπασμάτων κατά την περίοδο του καύσωνα υπάρχει πιθανότητα να κάψουμε το ριζικό σύστημα των φυτών και να δημιουργήσουμε πύλες εισόδου παθογόνων από το ριζικό σύστημα.
• Οι ντομάτες ανοίγουν και σκάνε όταν γίνετε ακανόνιστο πότισμα με αποτέλεσμα να χαλάνε γρηγορότερα. Προσοχή στα ποτίσματα λοιπόν...

Μέθοδοι καλλιέργειας της ντομάτας
Συμβουλές για την φύτευση, το σωστό βάθος μεταφύτευσης και τρόπους για την υποστύλωση της ντομάτας

Καλλιεργητική φροντίδα ντοματιάς & κλάδεμα

Το κλάδεμα είναι συνδυασμένο με την υποστύλωση-στήριξη της ντοματιάς. 

Η τομάτα με το κλάδεμα διαμορφώνεται σε μονοστέλεχο φυτό.

• Αφαιρούνται όλοι οι πλάγιοι βλαστοί όταν το μήκος τους φτάσει τα 5 με 10 εκατοστά. 
• Η αφαίρεση των νεαρών πλάγιων βλαστών γίνεται με το χέρι, επειδή είναι τρυφεροί και εύθραυστοι. 
• Αφαιρώντας τους βλαστούς όσο ακόμη είναι μικροί, αποφεύγονται οι μεγάλες πληγές που επουλώνονται δύσκολα και αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης παθογόνων και μυκητιάσεων δια των πληγών.
• Το κλάδεμα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα ώστε να αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί που παράγει συνεχώς το φυτό, ενώ παράλληλα το στέλεχος του φυτού πρέπει να υποστυλώνεται.
• Οι τομάτες που κλαδεύονται, μπορούν να φυτευτούν σε κοντινές αποστάσεις.

Κορφολόγημα τοματιάς

• Αν θέλετε να επιταχύνεται την παραγωγή τομάτας, μπορείτε να προχωρήσετε στο κορφολόγημα (αφαίρεση της κορυφής του φυτού), 1,5 με 2 μήνες πριν το τέλος της συγκομιδής. 
• Το κορφολόγημα εφαρμόζεται για να σταματήσει το φυτό να παράγει νέα φύλλα και ταξικαρπίες που δε θα προλάβουν να ωριμάσουν και παράλληλα για να αναγκαστεί να επιταχύνει την ωρίμανση των καρπών που ήδη έχει.
• Η κορυφή αφαιρείται μετά από 2-3 τουλάχιστον φύλλα από την τελευταία ταξιανθία του φυτού.

Αποφύλλωση τοματιάς

• Καθώς τα φυτά μεγαλώνουν και όταν αρχίζει να ωριμάζει η πρώτη ταξικαρπία, αρχίζει και η διαδικασία της αποφύλλωσης, δηλαδή της αφαίρεσης των φύλλων που βρίσκονται κάτω από αυτήν. 
• Η αποφύλλωση γίνεται για να επιτραπεί ο καλύτερος φωτισμός των καρπών που βρίσκονται κοντά στο στάδιο της ωρίμανσης, γιατί το άμεσο φως βελτιώνει την ποιότητα των καρπών.
• Τα φύλλα στο στάδιο αυτό αφαιρούνται γιατί, καθώς αρχίζουν ή ήδη έχουν "γεράσει", δε δέχονται αρκετό φωτισμό για φωτοσύνθεση και δε συνεισφέρουν στην παραγωγή.
• Η αποφύλλωση συνεχίζεται μετά τη συγκομιδή των καρπών της κατώτερης ταξικαρπίας και όταν αρχίζει να ωριμάζει η αμέσως επόμενη ταξικαρπία, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.

Υποστύλωση-στήριξη τοματιάς

Η τομάτα είναι ένα φυτό που αναπτύσσεται έντονα. 

Έχετε δύο επιλογές για την υποστύλωση της.

Να μην κάνετε τίποτα και να αφήσετε το φυτό να αναπτυχθεί ελεύθερα όπου όμως:

• Αργά ή γρήγορα αυτό θα λυγίσει κάτω από το βάρος και πλήθος των καρπών, ντοματιών. 
• Θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, αλλά αυτός ο τρόπος μη-στήριξης θα κάνει το φυτό επιρρεπές σε μυκητιακές προσβολές, καθώς τα φύλα του θα είναι κοντά στο χώμα, δεν θα τα βλέπει ο ήλιος και δεν θα αερίζονται.

Να στηρίξετε το φυτό.
Θα βρείτε διάφορες παραλλαγές στήριξης.

Ο απλούστερος τρόπος στήριξης είναι χρησιμοποιώντας ένα στύλο. 

Ο στύλος μπορεί να είναι ξύλινος ή πλαστικός. 

Αποφύγετε τη χρήση μεταλλικών στύλων (εκτός και αν είναι καλυμμένοι με ουδέτερο υλικό), γιατί θερμαίνονται πολύ από τον ήλιο και το φυτό θέλει να τους αποφύγει.

Μπήξτε το στύλο στο έδαφος πριν σπείρετε τους σπόρους ή μεταφυτέψετε τα φυτά. Έτσι δεν θα πληγώσετε το ριζικό σύστημα του φυτού κατά την τοποθέτηση του στύλου.

• Καθώς το φυτό αναπτύσσεται θα πρέπει να κόβετε τους πλάγιους βλαστούς που αναπτύσσονται, ώστε να ενθαρρύνετε την προς τα επάνω ανάπτυξη.
• Δένετε κατά διαστήματα το μίσχο του φυτού στο στύλο.

Άλλος τρόπος στήριξης είναι με τη χρήση κλουβιού. 

• Τοποθετείτε ένα κύλινδρο από πλέγμα περίφραξης με μεγάλα μάτια, γύρω από το μέρος που αναπτύσσεται η τοματιά. 
• Οι βλαστοί της τοματιάς περνούν μέσα από τα ανοίγματα του πλέγματος και στηρίζονται.

Πηγή εικόνας: http://www.tomatoguy.com/tomatocages.htm

Πηγή εικόνας: http://www.correntewire.com/tomato_cages

Ο τρόπος αυτός στήριξης παρουσιάζει όμως και προβλήματα.

• Είναι πιθανό να μη μπορείτε να μαζέψετε τις τομάτες που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί.
• Δε μπορείτε να έχετε πρόσβαση στα μέρη του φυτού που είναι μέσα στο κλουβί. 
• Τα τμήματα του φυτού που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί είναι επιρρεπήστις μυκητιακές μολύνσεις λόγω του κακού αερισμού και της έλλειψης φωτός. 
• Δε μπορείτε να σκαλίσετε το χώμα γύρω από το φυτό γιατί σας εμποδίζει το κλουβί.

Αντί για στύλους μπορείτε να αναπτύξετε ένα σύστημα από οριζόντια σύρματα και κατακόρυφους σπάγκους. 

• Τα οριζόντια σύρματα τοποθετούνται σε ύψος 1,80 με 2,00 μέτρα πάνω από τη γραμμή φύτεψης των ντοματιών.
• Από το σύρμα και πάνω από κάθε φυτό, ξεκινούν κατακόρυφοι σπάγκοι οι οποίοι καταλήγουν στο χώμα.

Πηγή εικόνας: http://www.growingtomatoes.info/

Το άκρο του σπάγκου που καταλήγει στο χώμα:

• στερεώνεται σε ένα πασσαλάκι τοποθετημένο δίπλα στο φυτό.
• δένεται στο κάτω μέρος του κορμού του φυτού με τρόπο που δε σφίγγει το κορμό.

Γύρω από τους σπάγκους αναπτύσσονται και στερεώνονται οι τοματιές. Εννοείται ότι στις άκρες και ενδιάμεσα του συστήματος, θα υπάρχουν στύλοι που στηρίζουν το όλο σύστημα.

Για επιπλέον πληροφορίες δείτε το: Staking and Training Tomatoes

Γονιμοποίηση και καρπόδεση τομάτας
Η τοματιά είναι αυτογονιμοποιούμενο φυτό. 

Για να δέσει ο καρπός θα πρέπει να προηγηθεί η γονιμοποίηση του άνθους. 

Το άνθος παράγει γυρεόκοκκους, οι οποίοι βλαστάνουν και γονιμοποιούν τα ωάρια, που βρίσκονται στην ωοθήκη. 

Το στάδιο βλάστησης του γυρεόκοκκου διαρκεί 48-55 ώρες και επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, το φως, τη φυσική κατάσταση που βρίσκεται το στίγμα και την ποικιλία.

Οι άριστες θερμοκρασίες για τη βλάστηση της γύρης κυμαίνονται ανάμεσα στους 21-29 βαθμούς Κελσίου. 

Θερμοκρασίες υψηλότερες ή χαμηλότερες επηρεάζουν δυσμενώς τη γονιμοποίηση του άνθους. 

Σε υψηλές θερμοκρασίες επιμηκύνεται υπερβολικά ο στύλος του άνθους, παραμορφώνονται οι ανθήρες και επιβραδύνεται η βλάστηση των γυρεόκοκκων.

Όταν η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 32 βαθμούς Κελσίου, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, τότε μειώνεται απότομα η καρπόδεση. 

Σε χαμηλές θερμοκρασίες, κάτω από 13 βαθμούς Κελσίου, μειώνεται μέχρι 20% η διάρκεια ζωής της γύρης και η γονιμότητά της, παραμορφώνονται οι ανθήρες και λιγοστεύει ο αριθμός των ανθέων στις ανθοταξίες.

Εκτός από τη θερμοκρασία, η γονιμοποίηση των ανθέων, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, επηρεάζεται από το ποσοστό της Σχετική Υγρασία του αέρα (άριστη 60-70%). 

Σε υψηλή σχετική υγρασία ή υπερβολικά ξηρή ατμόσφαιρα, η γύρη απελευθερώνεται δύσκολα ή καθόλου. 

Στις συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας, η γύρη σχηματίζει υγρά συσσωματώματα που δεν είναι εύκολο να επικαθίσουν στον ύπερο και σε τελική ανάλυση, δεν έχουμε ικανοποιητική καρπόδεση.

Πότισμα άρδευση τομάτας
Ιδιαίτερη σημασία για μια καλή παραγωγή τομάτας έχει να γίνονται τακτικά ποτίσματα και να μη δίνεται μαζεμένη η απαραίτητη ποσότητα νερού. 

Το πότισμα γίνεται συνήθως με στάγδην άρδευση.

• Ποτίζετε συχνά και σταθερά τις τομάτες.
• Θα πρέπει να ποτίζετε τόσο ώστε το νερό να φτάνει στις ρίζες και να μη μένει μόνο στην επιφάνεια.
• Το ακανόνιστο ή λίγο πότισμα, στρεσάρει τη τοματιά και δημιουργεί ασθένειες όπως η ξερή ή μαύρη κορυφή των καρπών (blossom end rot) ή το σκάσιμο των καρπών της τομάτας.

ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΝΤΟΜΑΤΑΣ
Υπάρχουν περίπου 1200 ποικιλίες ντομάτας. Ας δούμε μερικές βασικές και διαδεδομένες:

Ace 55 (καλλιεργείτε από παλιά στην Ελλάδα) 80 ημερών. 

• Η Ace είναι μεσαίου μεγέθους κόκκινες τομάτες με λεπτή φλοίδα και γλυκιά γεύση.
• Έχουν πολύ καλή αντίσταση στις ασθένειες και είναι ανθεκτικές στο σκάσιμο και στα χτυπήματα. 
• Αντέχει στις άνυνδρες, άγονες και ξηρές περιοχές και είναι ευρέως διαδεδομένη στην περιοχή της νότιας Μεσογείου και στην χώρα μας. 
• Είναι πολύ καλή για αυτούς που δεν τους αρέσει η όξινη γεύση της τομάτας. Αυτό όμως καθιστά την Ace 55 μια κακή επιλογή για κονσερβοποίηση. Αν θέλετε να κάνετε πάστα από αυτή την ποικιλία θα πρέπει να την μαγειρέψετε ή να προσθέσετε λεμόνι, κάτι που οφείλεται στη χαμηλή περιεκτικότητα σε οξέα. Χρησιμοποιείτε κυρίως σε σαλάτες και σε γεμιστά.

Brandywine 74 ημερών. 

Χρονολογείται από το 1800, αυτή η ροζ ντομάτα θεωρείται από πολλούς ως η καλύτερη από όλους σε γεύση. 

• Μεγάλες με λεπτή φλούδα που φτάνουν μέχρι τα 450 γραμμάρια. Τα φύλλα της μοιάζουν με της πατάτας. Δεν είναι ανθεκτική σε ασθένειες αλλά είναι ένα από τις καλύτερες γευστικές ντομάτες. Χρησιμοποιείτε σε σαλάτες και σάντουιτς.

Cherokee Purple - Η παλιά μαύρη ντομάτα; 85 ημερών.

Αυθεντική ποικιλία πριν το 1890 από το Tennessee, Τσερόκι ινδιάνικης καταγωγής.

• Έχει εξαιρετική γεύση και άρωμα, για μένα την καλύτερη από όλες.
• Έχει συμπαγή πυκνή σάρκα, ζουμερή υφή, με μικρούς σπόρους ακανόνιστα διάσπαρτους. 
• Κάνει για σαλάτες αλλά και γεμιστά. 
• Είναι ανθεκτική σε ασθένειες, έχει καλή αντίσταση στην σεπτόρια των φύλλων και αντέχει στα νότια ζεστά μέρη. 
• Κάνει μεγάλους καρπούς (250-400 γραμμάρια) και εξωτερικά είναι ομαλή με ελαφρές ραβδώσεις. 
• Ωριμάζει σε σκοτεινά σκιερά μέρη και γίνετε από ροζ μωβ. 
• Μερικές φορές ονομάζεται και μαύρη ντομάτα. Το χρώμα το μεταφέρει μέσω της σάρκας της, κυρίως στο τέλος του στελέχους. Τα σπόρια της περιβάλλονται από πράσινη γέλη.

Gregory’s Altai 67 ημερών. 

• Μια ποικιλία ντομάτας από τη Σιβηρία από τα βουνά Αλτάι. 
• Είναι πρώιμη ποικιλία και δίνει μεγάλες ροζ ντομάτες. 
• Η γεύση της είναι γλυκιά και όξινη και παράγει ντομάτες όλη την εποχή. 

Κάνει για σαλάτες αλλά και γεμιστά.

Mortgage Lifter 83 ημερών. 

Πρόκειται για μια βελτιωμένη έκδοση του 'Radiator Charlie's, στην οποία έχει προστεθεί αντίσταση στις ασθένειες, οι καρποί έχουν γίνει πιο ομοιόμορφοι και στην ωρίμανση γίνονται κόκκινες και όχι ροζ-κόκκινες. Τα φρούτα είναι μεγάλα, (250-400 γραμμάρια) και είναι πολύ παραγωγικές. 

Αποτελεί μία από τις πιο παραγωγικές και αξιόπιστες ντομάτες και είναι παραγωγική μέχρι τον παγετό. 

Πρόκειται για μια εξαιρετική ποικιλία για το σπίτι ή για πώληση.

Oxheart-Βοιδοκαρδιά ή καρδιά βουβαλιού (καλλιεργείτε από παλιά στην Ελλάδα)
88 ημερών. 

• Το σχήμα της καρδιάς του βουβαλιού είναι το αποτέλεσμα ενός μόνο γονιδίου μετάλλαξης, που έγινε περίπου το 1925.
• Παράγουν πολύ μεγάλες, ροζ, σε σχήμα καρδιάς του βουβαλιού ντομάτες, βάρους από 400 έως 900 γραμμάρια. 
• Η γεύση της είναι σταθερή και σαρκώδης, με λίγους σπόρους και ήπια γεύση.

Roma VF-Ιταλικό ντοματάκι για πάστα; (καλλιεργείτε από παλιά στην Ελλάδα)
75 ημερών. 

• Μία πολύ δημοφιλής ντομάτα σε σχήμα αχλαδιού.
• Έχει διαδοθεί και προσαρμοστεί παντού. 
• Τα φρούτα ωριμάζουν ομοιόμορφα. Έχει καλή αντοχή στις ασθένειες, τη ζέστη και στα σκουλήκια των καρπών. 
• Είναι από τις πιο αξιόπιστες ντομάτες για πάστα και κονσερβοποίηση.

Stupice 62 ημερών. Τσεχοσλοβακικής καταγωγής. 

• Η Stupice είναι πρώιμη ποικιλία, παραγωγική, ανεκτική σε ασθένειες με πολλή καλή γεύση. 
• Είναι παραγωγική μέχρι τον παγετό. 
• Οι ντομάτες έχουν βαθιά γεύση με θαυμάσια ισορροπία της γλυκύτητας και δριμύτητας. 
• Οι καρποί είναι μικροί περίπου 50 γραμμάρια και παράγονται σε ομάδες των 6 έως 8 που συγκεντρώνονται κοντά στη βάση του φυτού. 
• Οι καρποί γίνονται κόκκινοι όταν ωριμάζουν πλήρως. 

Είναι πολύ καλή ποικιλία για σαλάτες.

White Wonder 84 ημερών.

• Πιθανός προέρχονται από την ποικιλία Λευκό μήλο προ-1860.
• "Το λευκό θαύμα" έχει μια ένα κρεμ λευκό χρώμα και μια γλυκιά γεύση. 
• Οι καρποί είναι μεσαίου μεγέθους. 

Χρησιμοποιείτε κυρίως σε σάλτσες και για διακόσμηση πιάτων.

Σαλμονίκο(καλλιεργείτε από παλιά στην Ελλάδα)
Η ντομάτα η σαλμανικιώτικη, (από το Σαλμονίκο που βρίσκεται ανάμεσα στη Πάτρα και το Αίγιο) είναι μια ντομάτα που ακόμη υπάρχει σε πάγκους της λαϊκής του Αιγίου. 

• Μια ντομάτα από τις παλιές. Ζάχαρη. 
• Την ξεχωρίζεις από το χρώμα της που είναι ροζ ή μελιτζανί και το σχήμα της που είναι σαν μελιτζάνα.

ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΣΠΟΡΩΝ

ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ:
Οι διαφορετικές ποικιλίες πρέπει να χωριστούν 100 μέτρα η μία από την άλλη καλλιέργεια που ανθίζει συγχρόνως για να εξασφαλίσουμε απόλυτη αγνότητα. Για το σπίτι μας μια απόσταση 50 μέτρων θεωρείτε ικανοποιητική.

ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ-ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ:

• Επιτρέψτε στις ντομάτες να ωριμάσουν εντελώς πριν τη συλλογή τους για την παραγωγή σπόρου. 
• Τα ανώριμα φρούτα (πράσινα), που σώζονται από τον πρώτο κρύο, θα ωριμάσουν αργά εάν κρατιούνται σε μια δροσερή, ξηρά θέση.
• Κόψτε την ντομάτα στη μέση και συμπιέστε έξω από τις κοιλότητες την ουσία που περιέχει τους σπόρους που είναι σαν ζελατίνα. (Εάν γίνει προσεκτικά, η ίδια η ντομάτα μπορεί μετά να φαγωθεί).
• Τοποθετήστε τη ζελατίνα και τους σπόρους σε ένα βάζο ή ένα ποτήρι και τοποθετήστε σε μια θερμή θέση, 16-24° κελσίου για περίπου 3-4 ημέρες. Ανακατώστε μια φορά την ημέρα.

• Ένα στρώμα μύκητα σαν μούχλα θα αρχίσει να εμφανίζεται στην κορυφή του μίγματος μετά από τις μερικές ημέρες.
• Αυτός ο μύκητας τρώει το ζελατινούχο πολτό που περιβάλλει κάθε σπόρο, αποτρέπει τη βλάστηση & παράγει αντιβιοτικά που βοηθούν στον έλεγχο των ασθενειών στους σπόρους.

• Μετά από 3-4 ημέρες γεμίστε το δοχείο με τους σπόρος με ζεστό νερό και ανακατέψετε. 
• Αφήστε το περιεχόμενο να ηρεμίσει και χύστε έξω το νερό μαζί με τα κομμάτια του πολτού ντοματών και των ανώριμων σπόρων που επιπλέουν στην κορυφή. 
• Οι βιώσιμοι σπόροι είναι βαρύτεροι και μένουν στο κατώτατο σημείο του βάζου. Αδειάστε τους καθαρούς σπόρους σε ένα ανοιχτό δοχείο και ξεράνετε σε δροσερή θέση για μια δυο εβδομάδες έως ότου ο σπόρος είναι αρκετά ξηρός και σπάει όταν τον τσακίζετε.

Πηγές:
http://www.ekk.aua.gr/seminar/seminar10.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_tomato_cultivars
http://www.thisgardenisillegal.com/category/tomato-tastings
http://www.southernexposure.com/
http://gardening.about.com/od/growingtips/tp/Tomato_Tips.htm
http://www.ars.usda.gov/is/np/SustainableTomatoes2007/SustainableTomatoes2007Intro.htmhttp://www.ars.usda.gov/is/np/SustainableTomatoes2007/TomatoPub.pdfhttp://www.tomatogardeningguru.com/http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_companion_plantshttp://msucares.com/lawn/garden/vegetables/tomatoes/index.html/component/resource/article/kalliergo/5-laxanika-kipeftika/12-tomatoes-ntomates.html/home-kalliergo/tomates-astheneies-elleipsi-threptikon-systatikon.html

ftiaxno.gr
kalliergo

Πληροφορίες και φωτογραφίες για τις ασθένειες της ντομάτας
http://www.plantprotection.hu
http://en.wikipedia.org/wiki
http://pnwhandbooks.org

Διαβάστε ακόμη:Φτιάχνω τοματοπολτέ-πάστα τομάτας